پمپ آب چيست؟
پُمپ يا تُلُمبه (به انگليسي: Pump) وسيلهاي است كه به روش مكانيكي، مايعات را جابجا ميكند. پمپها بر اساس مكانيسم جابجايي سيالات به سه گروه عمده تقسيم ميشوند: بالابر مستقيم (Direct Lift)، جابجايي (Displacement) و گرانشي.
پمپها كاربردهاي فراواني در صنعت و حتي در وسايل نقليه دارند. مانند پمپ بنزين يا پمپ آب خودرو تا پمپهاي بزرگ براي پر كردن حوضچههاي تعمير كشتي. تلمبههاي رايج و قديمي شامل تلمبه باد براي باد كردن چرخ دوچرخه، موتور سيكلت يا تاير خودرو و همچنين تلمبههاي دستي كه آب يا سوخت را از مخزني (مانند چاه آب) با مخزنهاي ديگر منتقل ميكنند، ميشود.
تعريف پمپ:
به طور كلي پمپ به دستگاهي گفته ميشود كه انرژي مكانيكي را از يك منبع خارجي گرفته و به سيالي كه از آن عبور ميكند، انتقال دهد. در نتيجه، انرژي سيال پس از خروج از اين دستگاه (پمپ) افزايش مييابد. در پمپها تغييرات انرژي سيال همواره به صورت تغيير فشار سيال مشاهده ميگردد. از پمپها براي انتقال سيال به يك ارتفاع معين يا جابجايي آن در يك سيستم لولهكشي يا هيدروليك براي انجام كار مانند بالابرهاي هيدروليكي استفاده مينمايند. به عبارت كلي تر، پمپ دستگاهي است كه سيالات غيرقابل تراكم را از يك نقطه به نقطهاي ديگر جابجا مينمايد.
انواع پمپ:
پمپها داراي انواع مختلفي هستند. دستهبنديهاي گوناگون، پمپها را بر پايه ويژگيهاي گوناگون طبقهبندي ميكنند. در يكي از رايجترين اين طبقهبنديها، برپايه نحوه انتقال انرژي از پمپ به سيال، پمپها به دودسته تقسيم ميشوند:
پمپهاي ديناميكي: در اين پمپها انتقال انرژي به سيال بهطور دايمي است. انواع پمپهاي ديناميكي عبارت اند از:
گريز از مركز (Centrifugal)
جريان محوري (Axial)
پمپهاي جابجايي مثبت: در اين پمپها انتقال انرژي به سيال به صورت متناوب يا پريوديك صورت ميپذيرد. انواع پمپهاي جابجايي مثبت عبارت اند از:
رفت و برگشتي (Reciprocating)
دوار (Rotary)
پمپهاي ديناميكي:
پمپ گريز از مركز
پمپ گريز از مركز بر اساس تبديل انرژي جنبشي سيال به فشار ايستا كار ميكند. اين عملكرد به وسيلهٔ قانون برنولي توصيف ميشود. قاعده عملكرد پمپ گريز از مركز را ميتوان با ملاحظه تأثير تكان دادن يك سطل آب بر روي يك مسير دايرهاي شكل توسط يك طناب، نشان داد. نيرويي كه آب را به كف سطل فشار ميدهد، نيروي گريز از مركز است. اگر يك سوراخ در كف سطل تعبيه شود، آب از طريق اين سوراخ جريان مييابد. از اين گذشته اگر يك لوله ورودي در بالاي سطل تعبيه شود، جريان آب به بيرون سوراخ منجر به توليد يك خلاء موضعي در داخل سطل خواهد شد. اين خلاء آب را از يك منبع در سمت ديگر لوله ورودي به داخل سطل خواهد كشيد. بدين روش يك جريان پيوسته از منبع و به بيرون سطل به وجود ميآيد.
در رابطه با پمپهاي گريز از مركز، سطل و سرپوش آن متناظر با قاب پمپ، سوراخ و لوله ورودي متناظر با ورودي و خروجي پمپ هستند و طناب و بازو متناظر كار پروانه را انجام ميدهد.
پمپ گريز از مركز پمپي است كه از يك پروانه گردان براي افزايش فشار يك سيال استفاده مينمايد. پمپهاي گريز از مركز عموماً براي جابجا كردن سيال از طريق يك سيستم لولهكشي كاربرد دارد. سيال در امتداد يا نزديك محور چرخان وارد پروانه پمپ گشته و به وسيلهٔ اين پروانه شتاب ميگيرد و به سرعت به سمت بيرون و به داخل يك پخشكننده يا محفظه حلزوني جريان مييابد كه از آنجا به درون سيستم لولهكشي پائين جريان خارج ميگردد.
تيغههاي روي پروانه بهطور تصاعدي از مركز پروانه پهن ميشوند كه سرعت را كاهش داده و فشار را افزايش ميدهد. اين امكان به پمپ گريز از مركز اجازه ميدهد تا جريانهاي پيوسته با فشار بالا ايجاد نمايد.
پمپهاي سانتريفوژ داراي يك محفظه هستند كه حلزوني شكل است و پوسته يا كِيسينگ ناميده ميشود و درون آن يك يا چند چرخ قرار دارند كه روي يك محور (شفت) نصب شدهاند. هر چرخ مجهز به تعدادي پره ميباشد. انتقال انرژي به سيال در اين قسمت انجام ميشود. براي اينكه از محل خروج شفت از كِيسينگ پمپ سيالي خارج نشود و اصطلاحاً نشتي به خارج نداشته باشيم از ابزاري به نام مكانيكال سيل استفاده شدهاست. نكته بسيار مهم در مورد اين نوع پمپها هواگيري يا پرايم كردن پمپ پيش از روشن كردن آنها ميباشد. يعني پس از لاين آپ نمودن پمپ و اطمينان از ورود سيال به داخل پمپ، بايد از خروج كامل هوا يا گاز حبس شده در داخل پمپ نيز اطمينان حاصل نمود. از اين نوع پمپها در ابعاد و اندازههاي مختلف براي مصارف گوناگون ساخته ميشوند.
پمپ محوري:
اين نوع پمپها داراي پروانه باز ميباشند كه اين نوع پروانه براي توليد دبي بيشتر و هد كمتر كاربرد دارد.
پمپهاي جابجايي مثبت:
پمپهاي رفت و برگشتي
اين نوع پمپها وسايلي هستند كه انتقال انرژي از آنها به سيال به صورت پريوديك و دورهاي ميباشد. نيروي محركه اين نوع پمپها نيز غالباً توسط موتورهاي الكتريكي تأمين ميگردد. در اين نوع پمپها حركت چرخشي ميل لنگ تبديل به حركت رفتوآمدي پيستوني در يك سيلندر ميشود. با عقب رفتن پيستون در سيلندر ايجاد مكش شده و در نتيجه مايع از طريق يك شير ورودي داخل سيلندر ميگردد. با حركت پيستون به طرف جلو دريچه ورودي بسته و مايع از طريق شير خروجي به خارج هدايت ميگردد. شيرهاي ورودي و خروجي يكطرفه بوده و طوري ساخته شدهاند كه در مراحل رفتوآمد پيستون، از ورود مايع داخل سيلندر به قسمت كم فشار و بالعكس ممانعت شود. اگر به جاي پيستون، پلانجري در داخل سيلندر رفتوآمد كند در اين حالت به آن پمپ پلانجري ميگويند. در ضمن چنانچه پلانجر ديافراگمي را حركت دهد پمپ از نوع ديافراگمي است. فرق ميان پيستون و پلانجر در اين است كه طول سر پيستون كوتاهتر از مسافتي است كه پيستون درون سيلندر طي مينمايد، در حالي كه طول پلانجر بيشتر از طول مسافت طي شده توسط آن در داخل سيلندر ميباشد. از طرفي در پمپهاي پيستون از حلقه يا رينگي جهت آببندي پيستون و سيلندر استفاده شدهاست كه روي بدنه پيستون قرار گرفته و همراه آن حركت ميكند، در حاليكه در پمپهاي پلانجري اين رينگ روي سيلندر قرار دارد و ثابت است. اين پمپها معمولاً كم ظرفيت هستند ولي فشار خروجي سيال را ميتوانند تا مقدار زيادي افزايش دهند؛ بنابراين از اين پمپها در جاهايي كه نياز به جابهجا كردن سيالي با حجم كم ولي فشار بالا ميباشد استفاده ميكنند. در ضمن بايد به اين نكته نيز توجه داشت كه جريان سيال در اين پمپها به صورت غير يكنواخت ميباشد. نكته بسيار مهم در مورد اين پمپها آن است كه هرگز نبايد آنها را در حاليكه شير خروجي پمپ (ديسشارژ پمپ) بستهاست روشن نمود.
پمپهاي چرخ دندهاي (Gear Pumps):
اين پمپها نوعي از پمپهاي دوراني يا روتاري ميباشند. پمپهاي چرخدندهاي از دو قسمت متمايز تشكيل شدهاند، يكي قسمت جداره ثابت و ديگري قسمت دوار كه شامل يك محور گردان با چرخ دنده ميباشد. در پمپهاي چرخ دندهاي مقداري مايع بين دندههاي چرخ دنده پمپ به اصطلاح به تله ميافتد و در اثر چرخيدن چرخ دندهها اين مايع به قسمت خروجي پمپ رانده ميشود. اين پمپها به گونهاي ساخته ميشوند كه در آنها فاصله ميان اجزاء گردنده و جداره ثابت بسيار كم ميباشد. پمپ دنده اي نمونه هاي كوچك و ساده اي هستند كه داراي قطعات محرك كمي مي باشند. اين مدل از پمپ ها فشار توليدي كمتري نسبت به پمپ هاي برگشتي توليد مي كنند. همچنين دبي جريان سيال اين مدل از پمپ ها كمتر از پمپ هاي گريز از مركز است. اما فشار خروجي بيشتري را نسبت به پمپ هاي گوشه اي و پره اي توليد مي كند. پمپ هاي دنده اي براي سيالات با ويسكوزيته بالا مناسب مي باشد.
كاربرد اين پمپها براي جابهجايي مايع با حجم كم و فشار متوسط ميباشد. نكته مهم در مورد اين پمپها آن است كه هرگز نبايد آنها را در حاليكه شير خروجي پمپ (ديسشارژ پمپ) بستهاست روشن نمود؛ چرا كه در اين حالت، اگر هيچ شير اطميناني در مسير ديسشارژ پمپ وجود نداشته باشد، يا خود پمپ از بين ميرود يا اينكه لوله ديسشارژ ميشكند.
نحوه عملكرد پمپ دنده اي:
در پمپ دنده داخلي دو عضو گردنده وجود دارد. اين دو عضو گردنده وظيفهدارند تا جرياني يكنواخت و بدون پالس ايجاد كنند. به همين علت است كه سرعت كاركرد اين نوع از پمپ دندهاي پايينتر است. يكي از ويژگيهاي پمپ دندهاي داخلي اين است كه بهصورت خودمكش كار ميكند. همچنين امكان كاركرد خشك اين نوع پمپ نيز وجود دارد. البته زمان كاركرد خشك پمپ دندهاي داخلي نبايد از زماني كوتاه فراتر رود. از مهمترين ويژگيهاي پمپ دندهاي داخلي اين است كه اين نوع پمپ در دو جهت كار ميكند. در نتيجه هم بهعنوان تخليه يك مخزن مورد استفاده قرار ميگيرد هم به عنوان پمپ پركننده آن. همچنين اين نوع از پمپ دندهاي براي سيالات مختلف با ويسكوزيته بالا كاربرد دارد.
يكي از نكات مهمي كه در هنگام خريد پمپ دندهاي بايد مورد توجه قرار گيرد، تعمير و نگهداري پمپ است. تعمير پمپ دنده داخلي بسيار ساده است. در نتيجه نگهداري از اين پمپ هزينه كمتري براي مجموعه به همراه خواهد داشت. كاربرد اين نوع پمپ هم براي سيالات رقيق مثل انواع روغن و هم براي سيالات غليظ مثل شكلات، چسب و حتي آسفالت است. انواع صابونها، رزينها، روانكارها، مواد غذايي مختلف مثل شكلات و كره بادامزميني و انواع رنگها با استفاده از اين پمپ قابلجابهجايي است.
برچسبها:
بازدید: <~PostViwe~>